Vluchtbegeleiders... u neemt een hondje mee voor een stichting?
Het is wettelijk niet toegestaan dat stichtingen in Nederland en het buitenland vluchtbegeleiders, mensen die op terugvlucht van hun vakantieadres een hondje meenemen, inzetten. Toch wordt er doorlopend gezocht naar vluchtbegeleiders. Wat zegt de wet? En wat zijn de risico's? En wat doen de stichtingen er aan?
We kennen allemaal de schrikbeelden van de reiziger. Je neemt voor je toevallige vakantiekennis een pakketje mee vanaf je vakantiebestemming, om vervolgens bij de douane te ontdekken dat je drugs vervoert, en vervolgens enkele jaren opgesloten wordt. “Locked up abroad”, er is een hele serie op TV aan gewijd. En niemand die goed doordenkt zal dat willen… Smokkelen doen we niet tenslotte.
Maar als er een beroep op je geweten gedaan wordt, ligt het anders. Nu de vakantiereizen naar verre bestemmingen en bestemmingen in Zuid- en Oost Europa weer langzaam op gang komen, verschijnen de oproepen ook weer. “Vluchtbegeleiders gezocht”. Wie terugvliegt vanaf zijn vakantiebestemming, Aruba, Curaçao, Bonaire, Spanje, Portugal etc, kan zich aanmelden om een arm zielig zwerfhondje mee te nemen naar de nieuwe eigenaar in Nederland.
Want in Nederland is -nog altijd- grote behoefte aan honden. Er zijn er nu 1,9 miljoen, met te weinig eigen fok in Nederland (ondanks broodfokkers), dus mensen zien de aanschaf van een buitenlandse zwerfhond als goede daad. En daar is ook niks mis mee, mits je je goed voorbereid en ook wil investeren in een hond die nog nooit gewend is aan drie keer per dag een blokje om en verder binnen. De vraag naar puppy’s is toegenomen en dat is ook te zien in het aantal geregistreerde importen ten opzichte van de voorgaande jaren. In het jaar 2020 is een groter aantal importen geregistreerd in de aangewezen databanken dan de voorgaande jaren. In de jaren 2017, 2018 en 2019 is er een continue stijging te zien, toen werden er respectievelijk 28.554, 30.279 en 31.022 honden geïmporteerd, terwijl dit in 2020 39.393 honden betrof. Bijna 30% meer dus, en dat zijn de officiële importen. Het aantal wat in krakkemikkige busjes dagelijks de grens passeert is vermoedelijk nog vele malen groter.
Vakantieadres
Er zijn mensen die op hun vakantieadres een alleraardigst zwerfhondje tegenkomen, en dat mee willen nemen om zelf thuis een gouden mand te geven. Ook iets waar je goed over moet nadenken en let wel, aangezien de meeste honden over de grens niet zijn ingeënt tegen rabiës zal je vakantie ook zeker een week of vier moeten duren om de hond officieel mee te nemen. Het duurt immers 21 dagen voordat een hond na de rabiës-enting de grens over mag. Al is niet elke dierenarts even correct daar in, een anti gedateerde prik is -eigen ervaring- zonder veel problemen te regelen (NB: nee, dat hebben we niet gedaan, alleen gevraagd.) Maar wie tijd en energie heeft kan dat prima doen, in Dogzine nr 4-2021 lees je daar veel meer over.
Maar heel veel honden worden ook opgevangen bij -vaak door buitenlanders gedreven- opvangadressen in de diverse buitenlanden. Soms officiële stichtingen, geregistreerd in het buitenland of Nederland, soms gewoon vrijwilligers die hun ziel en zaligheid leggen in het redden van honden. In een aantal gevallen ook minder dierminnend, er zijn “stichtingen” die het vooral als goede manier zien om vooral veel giften binnen te harken en er dus een winstmodel aan hebben gehangen. Voor zielige honden trekken wij de immers snel de knip. Maar al die zielige opvanghonden moeten uiteindelijk naar hun nieuwe bazen in Nederland.
En daar komen de vluchtbegeleiders in beeld. Wie even op social media snuffelt op trefwoord “vluchtbegeleiders” komt diverse marktplaats-achtige groepen tegen waar vraag van stichtingen gekoppeld wordt aan aanbod van reizigers. Een win-win situatie, maar… vooral voor de Stichting die de vluchtbegeleider zoekt en vindt.
Het verhaal is eigenlijk heel simpel. Een stichting, of deze nu in Nederland of in het verre buitenland gevestigd is als rechtspersoon, is simpelweg een commerciële instelling in de ogen der wet. En dat geldt zelfs voor die hardwerkende vrijwilliger die ergens op het Spaanse platteland dieren opvangt en vervolgens naar Nederland of België verscheept, De hond die meevliegt met een vluchtbegeleider naar Nederland en zijn nieuwe baasjes, wordt verhandeld (ook als er geen winst gemaakt wordt). En voor commercieel transport gelden er andere voorwaarden. En dus ook een ander kostenplaatje.
Regels
Nederlandse stichtingen die honden importeren moeten aan diverse zaken voldoen. De NVWA heeft dat duidelijk op de website staan, maar de voornaamste eisen zijn dat de Stichting beschikt over een UBN-nummer (Uniek BedrijfsNummer) voor erkend dierenasiel/opvang of als verzamelcentrum voor honden/katten/fretten van waaruit de dieren worden verplaatst naar andere lidstaten/derde landen. Zonder die erkenning mag de Stichting geen dieren opvangen. Er was altijd de mogelijkheid voor registratie als handelaar, maar door de nieuwe Europese regelgeving komt die te vervallen, al blijft het voor nu geregistreerde handelaren mogelijk hun werk zonder de opvangcentrum-erkenning of asielerkenning uit te voeren tot ongeveer half oktober. Een nieuwe erkenning als handelaar kan niet meer. Elke aanvraag wordt ter plekke gecontroleerd op diverse eisen (dierenwelzijn), en dat kost uiteraard geld. En ja, er is ook een diploma Houders van dieren nodig.
Daarnaast moet elke hond die via een Stichting naar Nederland komt voorzien zijn van een TRACES-gezondheidscertificaat, dat wil zeggen dat honden of katten die worden geïmporteerd moeten zijn aangemeld in het handelscontrolesysteem TRACES. De transporteur moet beschikken over de juiste vergunningen, en uiteraard moet er een zeer correcte boekhouding worden bijgehouden en tenminste drie jaar worden bewaard. Kortom, hier zijn ook behoorlijke kosten aan verbonden.
Vluchtbegeleiders zijn lang niet altijd de eigenaar, in een aantal gevallen zijn het “echte” vluchtbegeleiders, die meevliegen om vooral bij het in- en uitladen snel de honden te kunnen overnemen. Dat zijn dus heel andere vluchtbegeleiders dan de mensen die tijdelijk tot eigenaar worden gebombardeerd, de illegale vluchtbegeleiders dus.
Mag niet
En dan voor al die vrijwilligers die met hun vluchtbegeleidersactie een goede daad denken te verrichten: “Het is niet toegestaan om gebruik te maken van vluchtbegeleiders. Dieren die door of voor een stichting worden geïmporteerd vallen onder het commerciële verkeer. Deze dieren vliegen als cargo (in het ruim) en dienen gekeurd te worden op een inspectiecentrum aan de hand van een gezondheidscertificaat dat de dieren vergezelt. Als er sprake is van eigendomsoverdracht valt het altijd onder commercieel verkeer, ongeacht of het aantal honden groter of kleiner is dan 5.” Met andere woorden, het vluchtbegeleidersschap mag simpelweg niet. Door de honden “eventjes” op de naam van de vluchtbegeleider te zetten worden de regels echter ontweken. Maar wie bij de douane betrapt wordt, kan -als vluchtbegeleider- een stevige boete tegemoet zien, en extra invoerrechten. Er wordt namelijk een economisch delict gepleegd.
Maar wat nu als het gaat om een Stichting in bijvoorbeeld Curaçao of Spanje? Nou, die hebben wellicht andere eisen aan hun huisvesting en diploma’s, maar het transport blijft even commercieel. Met andere woorden, en de NVWA bevestigt dat, ook daar mag geen gebruik gemaakt worden van een vluchtbegeleider. Ook daar moet alles netjes via TRACES worden aangemeld, en worden de dieren commercieel vervoerd zonder begeleiding. Zelfs de optie “maar mijn hondje is door een enthousiaste particulier opgevangen die af en toe een hondje redt” gaat niet op, ook daar is er sprake van commercieel verkeer (immers, de pup gaat naar een nieuwe eigenaar) en gelden alle hiervoor genoemde eisen aan certificaten en TRACES-meldingen. Dus geen soepeler maatregelen daar. Dat vluchtbegeleiders niet zijn toegestaan, óók niet voor particulieren met een missie, komt rechtstreeks van de NVWA. Of dat in België ook zo is, is onbekend.
Leuker kunnen we het niet maken. Anderzijds, deze wetgeving heeft ook een doel. Zoals gezegd zijn er veel stichtingen die vol overgave dieren helpen, maar er zijn ook rotte appels. Honden die gestolen worden van eigenaren en dan als “zwerfhond” worden verkocht, honden van broodfokkers die als zielige vondeling worden aangeboden, stichtingen die uitsluitend geldelijk gewin zien. De vluchtbegeleider die dit puur uit goedheid doet ziet zelden het verschil. Ook kan de incidentele vluchtbegeleider niet zien of de paspoorten echt in orde zijn, of de entingen wel kloppen en of de data juist zijn. En ja, als vluchtbegeleider bent u -tijdelijk- eigenaar van de hond. “Bij de balie geef je jouw paspoort en die van de dieren af. In de dierenpaspoorten staan jouw naam als eigenaar. Je hoeft geen angst te hebben dat ze bij jou blijven zitten. Dit is alleen een formaliteit, de naam in het paspoort wordt heel snel overgezet door de adoptanten bij aankomst in Nederland.” Dat lazen we op een website die vluchtbegeleiders werft. Dat websites zeggen dat de vluchtbegeleider “geen enkel risico loopt” is dus onzin. Wellicht valt het risico mee, maar het is er wel. Want paspoorten vervalsen, ook al zijn dat dierenpaspoorten, is fraude. En de eigenaar is daar verantwoordelijk voor.
Stichtingen in verweer
De erkende Stichtingen in Nederland hebben inmiddels ook gemerkt dat het er allemaal niet makkelijker op wordt, en hebben zich verenigd in SAAN (Stray Animal Association Netherlands). Dit samenwerkingsverband probeert om allerlei onduidelijkheden uit de wet helder te krijgen. Inmiddels is er (in mei) een brief gestuurd aan de 2e Kamer met een groot aantal vragen, ook over vluchtbegeleiding. Let wel, het gaat hier om erkende stichtingen die de dieren dus met Traces laten vliegen. SAAN maakt terecht het verschil duidelijk tussen legaal en illegaal. SAAN bestaat op dit moment uit 28 erkende Stichtingen, en vraagt om de mogelijkheid voor vluchtbegeleiding (voor dieren die met TRACES worden verscheept) in stand te houden, en daar af te zien van de cargoverplichting. Volgens SAAN zijn er in Nederland op dit moment 90 Stichtingen erkend voor het importeren van zwerfhonden. “Er zijn thans in Nederland 90 erkende stichtingen die in de lijst “List of approved dealers and registered premises used by dealers in connection with their business (Directives 64/432/EEC and 91/68/EEC)” voor komen. Daarvan zijn er 11 die zich voordoen als stichting, maar in de praktijk commerciële handelaren blijken te zijn. Dan resteren 79 stichtingen met EG erkenning, TRACES en een UBN nummer. Wij menen, dat er veel meer stichtingen actief zijn in het importeren van buitenlandse honden en katten die echter geen EG erkenning hebben. Niet altijd omdat deze stichtingen zich niet aan de wet- en regelgeving willen houden, maar omdat het voor hen lastig is om aan de juiste informatie te komen en door de onuitvoerbaarheid van sommige regels.” Aldus SAAN in de brief aan de 2e kamer. SAAN vraagt nog andere aanpassingen, het komt er vooral op aan om een onderscheid te maken tussen commerciële handel en stichtingen begaan met zwerfdieren. Inmiddels heeft het CDA kamervragen gesteld, maar de minister heeft om uitstel van beantwoording gevraagd.
SAAN zelf zegt “Onze conclusie is, dat de Nederlandse overheid het zicht op de import van buitenlandse honden en katten kwijt is, met alle gevolgen van dien.”
Voorlopig is de situatie echter nog ongewijzigd: vluchtbegeleiders mogen niet. Dat zwerfdierstichtingen -na goede controle- een andere positie zouden moeten krijgen als commerciële handelaren lijkt logisch. Maar daar moet de politiek over beslissen.