Dodelijke blauwalgenvariant doodt 11 honden in Berlijn
Een flinke groei van blauwalgen heeft in de Tegeler See bij Berlijn de dood van tenminste 11 honden veroorzaakt. Volgens specialisten gaat het hier om een blauwalgvariant die tot nu toe eigenlijk vooral in veel noordelijker streken zoals Alaska, Canada en Noord-Scandinavië voorkomt, maar zuidelijk slechts heel zelden wordt gezien.
Deze specifieke blauwalgvariant, Tychonema, poduceert het vergif Anatoxin A, een zogeheten neurotoxine die ingrijpt op het zenuwstelsel van hond en mens. Het is een snelwerkend vergif, binnen een uur zijn de symptomen al ernstig en zelfs een geringe inname van deze blauwalg, en dus het vergif, is voor de meeste honden dodelijk.
“Een vergiftiging met anatoxine-a of homoanatoxine-a kent een heel acuut verloop bij de hond. De klinische symptomen worden gekenmerkt door neurologische verschijnselen, zoals musculaire spasmen in de poten mogelijks met paralyse, epileptische aanvallen met schuimbekken en collaps. Er wordt een oppervlakkige ademhaling waargenomen met cyanose en uiteindelijk ademhalingsstilstand tot gevolg. Reeds één uur na opname treedt er sterfte op.”
Blauwalgen zijn er in meer dan 150 varianten, en slechts veertig daarvan produceren toxines, giftige stoffen. Wel is het zo dat die veertig vaak meerdere toxines tegelijk produceren. Alhoewel het vaak vervelende vergiften zijn, beperken de symptomen zich meestal tot flinke huiduitslag en maag-darmklachten, in het algemeen van voorbijgaande aard.
Zo zijn er blauwalgen die microcysteines produceren. Klinische symptomen bij de hond ontstaan ongeveer één uur na de opname van microcystine en worden voornamelijk gekenmerkt door leverbeschadiging: braken, diarree, lethargie, zwakte, anorexie en koorts. Door het braken en de diarree ontstaat er snel uitdroging met droge, bleke slijmvliezen. Bij deze vergiftiging is snel ingrijpen zeker noodzakelijk, want er zijn honden die uiteindelijk aan de gevolgen overlijden.
Krijgt de hond (of de mens) nodularines of cylindrospermopsine binnen, dan ontstaat ook leverfalen. Alleen komen de symptomen pas na vijf uur boven, ze lijken wel op de symptomen welke bij microcysteines voorkomen. Ook hieraan kan de hond overlijden, alleen treedt bij niet ingrijpen de dood in na een aantal dagen, meestal rond de vijf.
In Nederland is de vergiftiging met neurotoxines bij honden ook al voorgekomen, in 2009 overleden drie honden na het zwemmen in Noord Holland en bij Almere. Ook hier zou het gaan om Anatoxin A. Het grote probleem met Anatoxin A en andere neurotoxines is dat behandeling bijna altijd te laat is door het snelle verloop. Bij andere toxines helpt het om de hond goed te wassen (zodat er geen nieuwe gifstoffen door likken van de vacht binnen komen), de hond te laten braken en daarnaast een aantal ondersteunende therapieën te geven. In de meeste gevallen kan door tijdig ingrijpen van de dierenarts zo ernstige lever- en nierschade worden voorkomen. Bij neurotoxinen is het ingrijpen bijna altijd te laat: zodra de symptomen optreden is het stervensproces eigenlijk al begonnen en uiteindelijk worden de ademhalingsspieren en de hartspier aangetast.
Door de opwarming van de aarde, en dus de hogere watertemperaturen, samen met de zogeheten eutrofiëring, de toename van allerlei voedingsstoffen door watervervuiling, komen cyanobacteriën, de gifmakers in de blauwalg, en blauwalg zelf steeds vaker voor. En dus ook deze gelukkig nog tamelijk zeldzame soorten die bijzonder dodelijk zijn voor huisdieren. Probleem is wel dat bij het onderzoek naar blauwalgen en de potentiële giftigheid vooral gekeken wordt naar de microcysteines, en niet (of minder) naar de neurotoxines, omdat deze nog zo zeldzaam zijn. Waarschuwingen over blauwalg maken dan bijna altijd alleen melding van huidirritaties en maag-darmklachten, zoals ook nu weer het geval was. Wees daarom altijd heel voorzichtig met het laten zwemmen van je hond, en controleer zoveel mogelijk de zwemwaterkaart (al is deze voor mensen bedoeld). Honden zwemmen ook in “niet-zwemwater” en daar kan ook blauwalg ontstaan zonder dat er op gemonsterd is.
Kijk daarom uit voordat je je hond te water laat. Het klinkt hard, maar niet laten zwemmen is het veiligst, en anders altijd kijken of er sporen van blauwalg zijn. Hou ook waarschuwingen tegen botulisme (dode watervogels zijn een goede aanwijzing voor dergelijke verontreiniging) en Weil (vooral gebieden met veel bruine ratten) in de gaten.
Bij de foto: Lamiot - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2616856
bron