• Groepsimmuniteit, hoe werkt dat?
  • Groepsimmuniteit, hoe werkt dat?

Groepsimmuniteit, hoe werkt dat?

Leestijd
12 minuten
Tot nu toe gelezen

Groepsimmuniteit, hoe werkt dat?

wo, 03/25/2020 - 15:36

Omdat er in zowel hondenland als bij mensen zonder honden veel onduidelijkheid bestaat over wat groepsimmuniteit nu eigenlijk is, hier een uitleg.
We gaan niet in op de wijze van aanpak, politieke kwesties, geneeswijzen etc. Dit stuk is puur om in -hopelijk begrijpelijke taal- uit te leggen hoe het immuunsysteem werkt op basis van de ervaringen die er zijn vanuit de groep Alles over Titeren met het titeren van bepaalde ziektes bij honden en hoe we daardoor weten of een dier wel of niet is beschermd. Want als er een virus is, zoals nu Corona, dan kunnen we daar niet meer omheen, hoe graag we dat ook zouden willen. Net zoals bij de bescherming van onze dieren zijn er ook bij de Corona meerdere wegen die naar Rome leiden en allemaal hebben ze hetzelfde doel: het virus bestrijden en hopen dat er zo weinig mogelijk slachtoffers vallen en we spoedig weer wat meer naar ons normale leven terug kunnen.

We zijn compleet in de ban van het Corona-virus en niet zo’n beetje ook. Het hele maatschappelijk en sociaal leven is compleet ontwricht, er gaat geen TV-programma voorbij waarbij het niet ter sprake komt, virologen rennen van het ene naar het andere programma en ineens vliegt een stortvloed van onbekende kreten de mensen in rap tempo om de oren: virussen, antilichamen, antigenen, vaccins, antilichaambepaling, testen, titeren, groepsimmuniteit, bescherming, ziek worden, besmetting... en dit is nog maar een kleine greep.
Degenen die al even lid zijn van de facebookgroep ‘Alles over Titeren’(voorheen Titeren met VacciCheck) zullen toch heel veel gelijkenissen zien/horen: hen klinken deze termen waarschijnlijk bekend in de oren. Er zijn namelijk veel overeenkomsten en het is een boeiende materie. Misschien een tip alvorens verder te lezen: het is onmogelijk om dit allemaal in een paar zinnen uit te leggen. Schenk nu even koffie, thee of wat anders is en ga dan rustig zitten om te lezen. Dit is een zogenaamde "long-read"!

We gaan het Corona-virus in dit geval vergelijken met het Parvo virus bij honden. Hier waren destijds ook gigantische uitbraken van en er zijn indertijd helaas heel veel dieren overleden. Men wist niet hoe en had geen middelen om het dier te kunnen behandelen.
Gelukkig werd er een vaccin ontwikkeld, een vaccinatieschema opgezet en mede hierdoor is deze nare ziekte onder controle en beheersbaar geworden.
Met Corona staan we nu eigenlijk op datzelfde punt maar wel met het grote verschil dat alle ontwikkelingen en kennis natuurlijk verder zijn dan tientallen jaren geleden. Omdat Corona echter een nieuw virus is, weet men niets zeker en kan men alleen maar proberen oplossingen te vinden totdat het juiste antigen is gevonden waardoor er een passend vaccin gemaakt kan worden. Antigen…….daar gaan we! 😉

𝗔𝗡𝗧𝗜𝗚𝗘𝗡(𝗘𝗡)
Om een vaccin te kunnen maken moet je over het juiste antigen beschikken. Een antigen is het ‘stofje’ dat voor de ziekte zorgt. Om achter dat antigen te komen moet er dus onderzoek gedaan worden bij besmette mensen om daar te kijken welk stofje bij allen overeenkomt. Dat is moeilijk want de ziekte is voor iedereen nog heel nieuw.
Desondanks kwamen onlangs Nederlandse wetenschappers van de Erasmus MC en Universiteit Utrecht in beeld die het Corona-antigen zouden hebben gevonden. Inmiddels doen ook bloedbanken onderzoek hiernaar. Dat zou een geweldige stap zijn want op basis van het juiste antigen kunnen heel veel belangrijke dingen worden gedaan.

Met het juiste antigen kunnen vaccins gemaakt. Een vaccin bestaat uit heeeeele kleine stukjes van het virus. Dit noemen we antigenen. Het is te weinig is om echt ziek van te worden maar is genoeg om het lichaam te triggeren om zich hiertegen te wapenen waardoor er antilichamen aangemaakt worden.
Wat ook kan met het antigen is het maken van titertesten (in het nieuws ook ELISA-testen of antilichamentest genoemd). Ook om een titertest te kunnen ontwikkelen, is het antigen nodig want door een titertest wordt er dus ‘gemeten’ of er antilichamen zijn aangetroffen of niet. Dat zou een mooie ontwikkeling zijn omdat (gelukkig) niet iedereen die heftige verschijnselen krijgt en dus ook door een mildere doorloop van de ziekte antilichamen kan hebben aangemaakt. Iemand met een simpele verkoudheid kan ook Corona hebben gehad zonder dat te weten. Dus door te titeren kun je meten of iemand antilichamen heeft tegen een virus of niet.
Bij de mens wordt er uitsluitend in de zorgsector al getiterd op bijvoorbeeld Hepatitis. Bij de dieren lopen we hierin al ver voorop. Honden kunnen getiterd worden voor de drie meest ingrijpende ziektes, namelijk Parvo, hepatitis en Hondenziekte.

𝗕𝗘𝗦𝗠𝗘𝗧𝗧𝗜𝗡𝗚𝗦𝗚𝗘𝗩𝗔𝗔𝗥
Zoals Corona zich bij mensen kan uiten als de meest heftige vorm tot uiting komt, zo is Parvo bij honden te zijn. Mensen die ooit een hond met Parvo hebben gehad, vergeten dat nooit meer, zo enorm schrijnend is het. De overeenkomst tussen beide ziektes is dat zowel Corona als Parvo enorm besmettelijk zijn en daardoor dus snel en heftig om zich heen kunnen grijpen.
Bij beide ziektes kan het virus via contact worden overgebracht. Lichamelijk contact, maar vooral ook via de slijmvliezen. Bij slijmvliezen kun je dus bij Corona denken aan o.a. niezen en hoesten en bij Parvo het ruiken aan ontlasting, etensbak, kleedjes, speeltjes etc..
Voor zover bekend is Corona niet overdraagbaar op en via dieren, dus dat is zeker een enorme geruststelling. Anders zou het leed helemaal niet meer te overzien zijn.
Mensen kunnen echter wel het indirect het Parvo virus overdragen op andere honden doordat het virus bijvoorbeeld op kleding en schoeisel mee kan ‘liften’ naar een volgend onbeschermd slachtoffer. Want bij beschermde honden kan het virus niet binnendringen, die zijn door hun bescherming volledig beveiligd.

Wanneer een dierenkliniek een hond met of met verdenking van Parvo binnenkrijgt dan zal dit dier altijd in quarantaine moeten (worden behandeld), dient alles zeer goed te worden schoongemaakt en ontsmet en dient er van kleding gewisseld te worden om zo het besmettingsgevaar tot een minimum te beperken. Wanneer je een hond met Parvo in huis hebt (gehad) dan is/was het dringende advies om zeker binnen 9 tot 12 maanden daarna geen andere hond c.q. pup in huis te laten omdat het virus nog altijd ergens kan rondwaren en hoe pijnlijk is het om zo kort daarna weer in dezelfde nachtmerrie terecht te komen?
Het titeren heeft ook hier een voordeel want wanneer er een andere hond komt, die getiterd is en een positieve Parvo titer heeft, dan kan zo’n hond dus gewoon in huis komen! Wat een verschil met vroeger en wat kan er daardoor ontzettend veel leed bespaard worden.
Ook hier weer een gelijkenis tussen Corona en Parvo omdat bij beide quarantaine en hygiënemaatregelen strikt dienen te worden opgevolgd om het probleem niet groter te maken dan het al is.

𝗧𝗘𝗦𝗧𝗘𝗡 𝗘𝗡 𝗧𝗜𝗧𝗘𝗥𝗧𝗘𝗦𝗧𝗘𝗡
Vanaf het moment dat het Corona-virus dichterbij kwam, was er een run van mensen die zich heel graag wilden laten testen of zij besmet waren met Corona of niet. Maar de testen werden in snel tempo schaars, nog los van het feit dat ze enorm tijdrovend en kostbaar zijn.
Dat komt door hoe zo'n test verloopt: middels een wattenstaafje wordt er via de mond en/of neus slijm afgenomen. Dit gebeurde voorheen thuis door 2 personen onder strikte voorwaarden om het besmettingsgevaar van de medewerkers zo laag mogelijk te houden. Dit kost ca. 20 minuten en werd gedaan met twee medewerkers. Reken maar uit.
De wattenstaafjes moeten daarna worden verpakt in een speciaal afsluitbaar buisje, waarin een speciale vloeistof zit die het eventueel aanwezige virus intact houdt, en naar een speciaal laboratorium opgestuurd. Vervolgens vindt daar een ingewikkelde procedure plaats die wel 8 tot 12 uur kon duren. Voor 1 test!
Tijdens het schrijven van dit artikel kwamen er in korte tijd zoveel nieuwsberichten binnen over de laatste ontwikkelingen dat het echt niet bij te houden is. Bloedbanken zijn inmiddels aan het testen om te kijken of er in het afgenomen bloed antilichamen gevonden worden zodat men enigszins kan berekenen hoeveel mensen er met het virus in aanraking zijn geweest en er zijn speciale machines aangeschaft waarmee veel sneller een besmetting kan worden bevestigd. Hierdoor kan men meer inzicht krijgen in het totaal aantal mensen die de ziekte hebben doorgemaakt en nu immuun zijn. Als je het virus hebt gehad, dan zal het lichaam in opstand komen en antilichamen aanmaken. Wanneer er antilichamen aanwezig zijn, kun je deze variant van het virus niet meer krijgen. Er wordt echt aan alle kanten heel hard gewerkt om het virus de baas te kunnen.

Wat Parvo betreft hebben we dat gelukkig onder controle maar uitgeroeid is het helaas nog steeds niet. Want je kunt wel vaccineren maar nadat die spuit erin is gegaan, ga je er logischerwijs vanuit dat je hond ook echt is beschermd. Dus waarom zou je dan titeren, je hebt toch gevaccineerd? Nou, precies daarom dus! Een vaccinatie hoeft namelijk helemaal niet aan te slaan.
Mensen denken dan dus dat hun hond goed beschermd is want er immers keurig volgens schema gevaccineerd is, maar als het lichaam bijvoorbeeld niet op het vaccin reageert, of niet op een bepaald merk reageert, is de hond dus helemaal niet beschermd. Daar sta je dan als eigenaar met je goeie gedrag.
Vooral in de groep jonge honden tot 1-1,5 jaar is minimaal 10% niet optimaal beschermd omdat de vaccinatie niet (volledig) is aangeslagen. Dan hebben we ook nog de grote groep adoptiehonden uit het buitenland. Door andere, afwijkende of helemaal geen vaccinatieschema’s heb je eigenlijk geen idee wat de beschermingsstatus is van de hondjes die hier het land binnenkomen. Neem de infectieuze Hepatitis (besmettelijke leverziekte): dit komt bij ons al heel lang niet meer voor, uitgezonderd wel eens een (gelukkig) geïsoleerd geval maar er zijn genoeg landen waar het nog wel voorkomt. Het is dus heel makkelijk mee te nemen zodat het zich hier weer kan verspreiden onder de honden die hier niet tegen beschermd zijn. Dat moet je niet willen. Er zijn legio redenen waarom een vaccinatie niet aan kan slaan. Gelukkig slaat het grootste deel wel aan maar je zult maar keurig hebben gevaccineerd en gedacht hebben dat jouw hond prima beschermd was en toch ziek worden of nog erger, overlijden, aan Parvo? Dat wil je niet. Daarom is titeren zo'n mooi instrument!

𝗜𝗠𝗠𝗨𝗡𝗜𝗧𝗘𝗜𝗧
Dit was een beladen onderwerp omdat men simpelweg niet genoeg af weet van de hele materie. Dat maakt het zo moeilijk. Er worden eigen (niet-onderbouwde) conclusies getrokken en voor waarheid aangezien en aangenomen. Dat maakt het ontzettend onduidelijk, wat moet je nu geloven en wat zijn de feiten?
Immuniteit betekent bescherming en daarvoor moet eerst duidelijk zijn hoe we immuun kunnen worden. Zoals hierboven al beschreven, kan dat door te vaccineren of door het ‘virus’ op te lopen. Dus ‘besmet’ worden en de ziekte doormaken. Het lichaam zal zich daartegen gaan verzetten en door bijv. koorts proberen het virus te doden/verdrijven. Dat ‘verzet’, het ziek zijn dus, zijn de antilichamen die alles op alles zetten om de vijand te vernietigen.
Voor Corona is er geen keus, er is immers (nog) geen vaccin. Wel gaat men nu proberen een virusremmer in te zetten om de vermenigvuldiging van het virus te vertragen waardoor besmette patiënten minder ernstig ziek worden. Dit middel is nu voor uitsluitend de meest schrijnende gevallen beschikbaar.

Wanneer iemand dus besmet is geraakt, gaat men er vanuit dat die persoon daarna immuun is. Dat betekent dat het lichaam antilichamen heeft aangemaakt en die persoon (voorlopig) dezelfde variant niet nogmaals kunt oplopen. Met nadruk "voorlopig" want bij deze Corona vorm (COVID-19) is nog niet bekend hoe lang de antilichamen stand houden. Wanneer men geen immuniteit zou opbouwen, zou iedereen die al ziek is geweest, dan nu weer ziek moeten worden!

We gaan weer even terug naar de Parvo-hond. Hier is inmiddels bekend dat het vaccin dat gegeven wordt -indien dit goed is aangeslagen- veel langer werkt dan de termijn waarvoor het vaccin is afgegeven. Dat is zichtbaar te maken door titeren. Als er nog voldoende bescherming aanwezig is, zal een vaccinatie hier helemaal niets aan toevoegen. Beschermd is beschermd en het lichaam wordt dan alleen onnodig belast voor iets dat er al is en niet kan worden verhoogd.

Op dit punt komen Corona en Parvo weer bij elkaar. Wanneer een persoon of dier immuun is kan deze vorm dus niet meer opnieuw toeslaan en als wie iets niet heeft kan het ook niet doorgeven. Veilig dus! Maar dat virus is nog wel in de wereld aanwezig en kan natuurlijk altijd nog toeslaan bij slachtoffers die nog niet immuun zijn. Een heel mooi bruggetje naar de groepsimmuniteit waar nu zoveel om te doen is maar helaas vaak nog niet goed begrepen wordt.

𝗚𝗥𝗢𝗘𝗣𝗦𝗜𝗠𝗠𝗨𝗡𝗜𝗧𝗘𝗜𝗧
Laten we het even visualiseren. Zie het virus nu eens als een inbrekersgilde. Ze lopen door een woonwijk en zien de deur van de hoofdingang van een woonblok, waar 500 mensen wonen, wagenwijd openstaan. Hoppa, naar binnen en ze slaan hun slag. Bij iedereen wordt ingebroken en alle 500 bewoners zijn slachtoffers (lees: besmet/ziek).
Enkele bewoners hebben nog hun buren van het naastgelegen woonblok 2 kunnen waarschuwen en zij hebben op tijd hun voordeur gebarricadeerd, ramen gesloten en er alles aan gedaan om die inbrekers buiten de deur te houden (blijf binnen). Ja hoor, het inbrekersgilde trekt verder en komt aan bij het naastgelegen woonblok 2 van weer 500 bewoners. Ze zijn op oorlogspad en slaan ook hier toe. 50 Bewoners hadden hun deuren gebarricadeerd dus daar konden ze gelukkig niet toeslaan. In plaats van 500 waren hier nog maar 450 mensen de dupe (lees: besmet).
Maar…….50 mensen zijn de dans ontsprongen omdat hun deur dicht zat dus zij hebben geprofiteerd omdat ze op tijd waren ingeseind en daardoor maatregelen konden treffen (blijf binnen). De schade is wel enorm, bij sommigen zijn hele voordeuren compleet ontwricht en is het hele huis overhoop gehaald (lees: ernstig ziek), bij anderen is alleen de koevoet tussen het keukenraam gezet (lees: milde verschijnselen). Inmiddels gaat het nieuws als een lopend vuurtje rond in de buurt dat er een inbraakgolf (lees: virus) is en iedereen doet er alles aan om zijn/haar woning goed te beschermen.
Bij het 3e woonblok van 500 bewoners worden er ‘nog maar’ 400 bewoners gedupeerd dus 100 ‘gelukkigen’. Alle slachtoffers (lees: zieken) moesten natuurlijk wel alle schade herstellen zodat hun huis weer beveiligd was (lees: immuun).
Maar het inbrekersgilde heeft wel de huisnummers genoteerd van degenen waar ze niet binnen konden want daar valt nog wel wat te halen! De kans dat het gilde daar nog heen gaat is wel kleiner geworden want inbrekers (virus) raken liever veel slachtoffers tegelijk dan dat ze die individueel moeten gaan zoeken.
Op de deur van de hoofdingang is inmiddels ook zo’n dranger gezet zodat de deur niet meer open kan blijven staan. Degenen waarbij het inbrekersgilde niet op bezoek is geweest, zijn blij met al deze extra beveiligingen want daardoor, maken zij ook veel minder kans om alsnog bezocht (lees: besmet) te worden door de inbrekers. Het gilde heeft dus in 3 woonblokken van elk 500 bewoners toegeslagen en zo zie je dat er van de totaal 1500 bewoners steeds meer mensen konden ‘profiteren’ en het inbrekersgilde bij 150 bewoners niet kon toeslaan.

Nu gaan we dit voorbeeld vertalen naar de realiteit van Corona: er waren in totaal 1500 mensen. Van die 1500 mensen zijn er respectievelijk 50 en 100 niet in contact gekomen met het virus. De andere 1350 zijn wel besmet en ziek geworden. Die 150 mensen zullen nu hun huis niet uitkomen en sociale contacten ontlopen om niet ziek te worden. Die 1350 mensen zieken goed uit en herstellen hopelijk allen goed en zijn dan immuun. Ze wonen nog steeds allemaal bij elkaar maar die 150 mensen ‘profiteren’ dus van het feit dat hun medebewoners nu goed beschermd zijn zodat zij die de ziekte niet meer door kunnen geven! Dat is groepsimmuniteit.
Groepsimmuniteit kan nog wel voor uitbraken zorgen maar dan worden dus alleen degenen ziek die niet immuun waren (doordat zij of om persoonlijke redenen niet gevaccineerd waren of doordat een vaccinatie niet is aangeslagen (terwijl men dat wel dacht). Dat zie je soms gebeuren als de mazelen weer op duikt.

Even terug naar de Parvo bij honden. Honden die niet gezond zijn, mogen bijvoorbeeld niet gevaccineerd worden. Er zijn ook honden die op geen enkele vaccinatie reageren, dus ook onbeschermd zijn. Wanneer er genoeg beschermde honden zijn, kunnen de onbeschermde honden onder dezelfde paraplu meeliften en profiteren van de groepsimmuniteit die is opgebouwd.
Uiteraard blijven de onbeschermde mensen/honden kwetsbaarder maar wanneer je weet dat je onbeschermd bent, ben je daar ook op voorbereid en kun je daar rekening mee houden wanneer het virus weer de kop opsteekt.

𝗟𝗢𝗖𝗞-𝗗𝗢𝗪𝗡
We gaan weer even terug naar de woonblokken. Het inbrekersgilde wil koste wat het kost inbreken en geeft niet op. Het is een hardnekkig volk en zij zullen iedere kans aanpakken om toe te slaan. Er hoeft maar één raam op een kiertje te staan om even te luchten en ze grijpen hun kans en boeken een succesje (iemand besmet). Dus wanneer die lock-down eraf zal gaan en iedereen weer de deuren zal gaan openen, lachen die inbrekers iedereen uit en slaan hun slag. Met andere woorden: hoe graag we ook zouden willen, het virus is er en we ontkomen er niet meer aan.
Dat is ook de grote angst van de Chinezen in Hubei. De strenge aanpak lijkt het virus te hebben bedwongen maar de autoriteiten durven de maatregelen nog niet op te heffen omdat het grootste deel van de bevolking niet met het virus in aanraking is gekomen. Als ze de teugels nu gaan laten vieren, is de kans heel groot dat de het virus weer oplaait, er weer een epidemie volgt en alles weer van voor af aan begint. En dat is logisch want door iets op slot te doen, verschuif je het probleem alleen maar.

Daarom is er in Nederland besloten om te proberen het virus gecontroleerd te laten verspreiden met het als belangrijkste speerpunt dat zieke mensen te allen tijde de benodigde zorg kunnen krijgen. Wanneer iedereen doorgaat met het normale leven dan zal het aantal mensen wat tegelijkertijd ziek wordt zo ontzettend groot zijn dat de zorg dat nooit kan behappen. Dan zullen er dus dingen gebeuren of besloten moeten worden, die we nooit zouden willen. Door nu maatregelen te treffen en ‘maatschappelijke’ delen af te grendelen (geen evenementen, verzorgingstehuizen dicht, horeca afgesloten etc. etc.) wordt gehoopt het op die manier in zo goed mogelijke banen te leiden. Omdat de piek in het zuiden nog moet komen, worden er nu al patiënten overgebracht naar ziekenhuizen in het noorden van het land waar het nu nog relatief rustig is. Wanneer de virusgolf dan over enige tijd in het noorden aankomt, dan hopen we dat ze in het zuiden over de piek heen zijn waardoor er dan weer mensen vanuit het noorden naar het zuiden verplaatst kunnen worden. Het is de hoop dat de zorg dit aan blijft kunnen waardoor we met ons allen proberen het virus gecontroleerd de kop in te drukken.

𝗕𝗘𝗦𝗖𝗛𝗘𝗥𝗠𝗜𝗡𝗚𝗦𝗚𝗥𝗔𝗔𝗗 𝗢𝗙 𝗩𝗔𝗖𝗖𝗜𝗡𝗔𝗧𝗜𝗘𝗚𝗥𝗔𝗔𝗗?
Voor Corona is nog geen vaccin beschikbaar en daar wordt nu met man en macht aan gewerkt. Bij de honden is er gelukkig wel een vaccin beschikbaar waardoor zulke uitbraken niet meer voorkomen. Alleen wordt er bij dieren steeds gesproken over een vaccinatiegraad. Nu er steeds meer dieren getiterd worden en nog beschermd blijken, wordt er veel minder gevaccineerd. De vaccinatiegraad wordt vastgesteld aan de hand van het totaal aantal verkochte vaccins (deze informatie komt van de fabrikanten van vaccins, de farmacie). Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te kunnen concluderen dat wanneer er minder gevaccineerd wordt, er minder vaccins verkocht worden en DUS de vaccinatiegraad daalt. Maar een vaccinatie betekent helemaal niet dat je zeker weet of er daadwerkelijk antilichamen zijn opgebouwd. Je hoopt dat, maar je weet het pas zeker wanneer er getiterd is. Het vaccineren daalt, het titeren stijgt. Daarom pleiten wij  er al jaren voor de term ‘vaccinatiegraad’ te vervangen door ‘beschermingsgraad’. Nu worden getiterde dieren dus helemaal niet meegeteld terwijl juist dát de veiligste groep is!
Bij uitbraken van een virus zoals nu gebeurt, gaat men ervan uit dat wanneer ca. 50-60% beschermd is (dus ziek is geworden en/of is gevaccineerd) er sprake is van een groepsimmuniteit. Door o.a. de inzet van de bloedbanken hoopt men hierdoor sneller een inzicht in te krijgen omdat ook een simpele verkoudheid het Corona-virus kan zijn geweest.

Wees zuinig op jezelf, op elkaar en natuurlijk op onze huisdieren. Wees verstandig en denk vooral na! Gelukkig kunnen we onze huisdieren nog wel knuffelen, doe het! Iedereen heel veel sterkte in deze moeilijke tijden. Samen staan we sterk, laten we dat vooral niet vergeten! Want zeg nu zelf, waar ben je liever: thuis of in het ziekenhuis? Blijf binnen en volg de maatregelen. Die zijn er niet om ons te pesten maar juist om ons te helpen. Doe het!

Waren we nu maar een hond én getiterd. Wat een heerlijk rustgevend gevoel zouden we dan toch hebben.